• Мэргэжил: Нягтлан бодогч эдийн засагч
• Мэргэжлийн зэрэг, цол: Магистр, МНБ
• Заадаг хичээл: НББ-ийн үндэс, СНББ-I,II, ЗНББ
• 2005 онд МУИС-ийн Завхан дахь ЭЗСС ня-бо-ийн анги
• E-mail: tuul_0110@yahoo.com
ÍÁÁ-èéí
äàíñ äàâõàð áè÷èëòèéí ñèñòåì
Äýä
ñýäýâ:
1. ÍÁÁ-èéí äàíñ áà äàíñíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
õîîðîíäûí óÿëäàà
2. Äàíñíû äàâõàð áè÷èëòèéí àðãà,
äàíñíû àíãèëàë
3. Äàíñ õààõ òóõàé
ÍÁÁ-èéí
äàíñ áà äàíñíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õîîðîíäûí óÿëäàà:
Àæ àõóéí
¿éë àæèëëàãàà ÿâàãäñàí òóõàéí á¿õ ìýäýýëëèéã àíõàí øàòíû áàðèìò àãóóëäàã. Àæ
àõóéí íýãæèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ãàðñàí àæèë ã¿éëãýýã òîî áîëîí ¿ñãýýð
èëýðõèéëæ áè÷èõ íü ìàø èõ çàðäàë ãàðñàí, õºðºí㺠öàã çàâàà ãàðçàäñàí äýìèé àæèë
áîëîõ þì. Èéìýýñ àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà õýðãýæñýí òóõàé á¿ðèéí ºðãºí èõ
ìýäýýëëèéã àíãèëàí íýãòýãæ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä òóñãàõ öîðûí ãàíö áºãººä
õàìãààñ øàëãàðñàí òîõèðîìæòîé àðãà íü äàíñ þì. ̺í àìüäðàë ïðàêòèê äýýð áàéãóóëëàãûí
áàëàíñàä íºëºº ¿ç¿¿ëýõ àæèë
ã¿éëãýýí¿¿ä àñàð îëîí áàéäàã áºãººä òýäãýýðèéã
öàã òóõàé á¿ðò íü á¿ðòýãõ ¸ñòîé. Ãýòýë áàëàíñûí á¿ðýëäõ¿¿íä ãàðàõ ººð÷ëºëòèéã
øóóä áàëàíñ äýýð òýìäýãëýýä áàéõ áîëøã¿é áà
àæèë ã¿éëãýý á¿ðèéí äàðàà îëîí äàõèí áàëàíñ ãàðãàõ íü àæèëãàà èõòýé ¿ð àøèãã¿é áîëäîã.
Èéìä õºðºí㺠ýõ ¿¿ñâýðèéí ãàðñàí ººð÷ëºëò á¿ðèéã öàã òóõàé á¿ðä íü õàäãàëæ ÷àääàã ÍÁÁ-èéí áèå
äààñàí àðãà íü äàíñ þì.
Äàíñ á¿ð
íü îíîîñîí íýðòýé, íýðèéã òîâ÷èëñîí òîîí êîäòîé, äåáåò, êðåäèò ãýñýí 2 òàëòàé
áàéäàã. ÍÁÁ-èéã ýìõ öýãöòýé á¿ðòãýõèéí òóëä äàíñóóäûã ñèñòåìòýé íýðëýæ,
äóãààðëàõ øààðäëàããàé. Äàíñíû æàãñààëò ãýäýã íü áàéãóóëãàä õýðýãëýãäýõ á¿õ
äàíñíû íýð äóãààð á¿õèé æàãñààëò þì. Äàíñíû êîä÷èëîë íü òóõàéí áàéãóëëàãûí
îíöîëãîîñ õàìààð÷ õýäýí îðîíòîé ÷ áàéæ
áîëíî.Ïàðàêòèêò ãîë òºëºâ 4, 6, 8, îðîíòîé æàãñààëò õýðãýëýäýã. Äàíñíû äóãààð
íü ¿¿ññýí áà äýä êîäîîñ á¿ðäýíý. ¯íäñýí êîä áóþó ýõíèé 2 îðîí÷ ñàíõ¿¿ãèéí ýäèéí
çàñãèéí ÿàòíû “Àæ àõóéí íýãæ áàãóóëãàä ìºðäºõ íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí äàíñíû
¿ëãýð÷èëñýí çààâàð”-ààð áàòàëñàí áàéäàã áºãººä ÌÓ-ûí õýìæýýíä á¿õ àæ àõóéí íýãæ
áàéãóóëëàãóóä ýíýõ¿¿ çààâðûã äàãàæ ìºðääºã.
Äàíñ á¿ðò
òóñãàãäñàí ç¿éëèéí àãóóëãàä çîõèöñîí, íýð, êîä îíîîäãîîñ ãàäíà àëèâàà äàíñíû ç¿¿í
ãàð òàë íü äåáåò, áàðóóí ãàð òàë íü êðåäèã ãýäýã áà ýõíèé ¿ëäýãäýë (Ñ1), äùáùòèéí ã¿éëãýýíèé ä¿í áóþó òóõàéí
äàíñíû äåáåòýä òàéëàíò ¿åèéí æóðíàëä áè÷ñýí îëîí àæèë ã¿éëãýýíèé ä¿íãèéí
íèéëáýð êðåäèòèéí ã¿éëãýýíèé ä¿í áóþó òóõàéí äàíñíû êðåäèòãä òàéëàíò ¿åèéí
æóðíàëä áè÷ñýí îëîí àæèë ã¿éëãýýíèé ä¿íãèéí íèéëáýð ýöñèéí ¿ëäýãäýë ãýñýí
äºðâºí ¿ç¿¿ëýëòòýé. Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãàà õºðºíãº, ýõ ¿¿ñâýðèéã ÍÁÁ-ä òóñãàõàä
ä¿éöñýí òºðºë á¿ðèéí îëîí òîîíû äàíñ
õýðýãëýäýã. Òýäãýýðèéã õºðºíãèéí äàíñ áóþó àêòèâ äàíñ ãýæ ÿëãàäàã. ¯¿íèé óëìààñ
àêòèâ áà ïàññèâûí äàíñäûí òàëóóäûí äåáåò êðåäèò ãýñýí íý𠺺ð÷ëºãäºõã¿é áîëîâ÷
òàëóóäàä áè÷èãäñýí ä¿íãèéí àãóóëãà íü ÿëãààòàé, ¿ëäýãäëèéõ íü áàéðëàë ýñðýã
òàëäàà áàéäàã.äàíñ á¿ð äåáåò êðåäèò ãýñýí òàëòàé.Äåáåò áîëîí êðåäèò òàëä áè÷èëò
õèéñýíòýé õîëáîîòîéãîîð äåáåòëýãäñýí äàíñ , êðåäèòëýãäñýí äàíñ ãýæ íýðëýãäýíý.
Òóõàéí íýã àæèë ã¿éëãýýíèé ¿ð ä¿íä õºðºí㺠ºãëºã ýçäèéí ºì÷ õýðõýí
ººð÷ëºãäñºíèéã õîëáîãäîõ äàíñóóä õàðóóëíà. Èéíõ¿¿ õºðºí㺠ýõ ¿¿ñâýðèéí
íýìýãäñýí õîðîãäñîí ººð÷ëºëò äàíñíû àëü òàëä áè÷èãäýõ âý ãýäýã íü äàíñíû ìºí
÷àíðààñ õàìààð÷ ººð ººð áàéäàã. Õàðèí äåáåò êðåäèò ãýñýí íýð òîìú¸îã ºñºëò
áóóðàëò ãýñýí îéëãîëòòîé õýçýý ÷õîëüæ áîëîõã¿é áà ýíý íü çºâõºí äàíñíû ç¿¿í,
áàðóóí òàëûã çààñàí ýíãèéí îéëãîëò þì. Õºðºí㺠áàëàíñûí òýíöýòãýëèéí ç¿¿í ãàð
òàëä áàéðëàäàã ¿¿íãýé óÿëäàí õºðºíãèéí á¿õ äàíñóóäûã ç¿¿í áóþó äåáåò òàëä
íýìýãäýõ ººð÷ëºëòèéã òóñãàíà. ̺í õºðºíãèéí äàíñíû ýõíèé áîëîí ýöñèéí ¿ëäýãäýë
äåáåòýä òàëäàà òóñãàãäàíà. Ñóðãàëòàíä àøèãëàäàã äàíñíû, ýíãèéí õýëáýð íü Ò äàíñ
þì.
Äò Äàíñíû íýð Êò Çàðäëàí
á¿õ äàíñ íü Äò òàëààðàà íýìýãäýõ, Êò
Ñ1=à òàëààðàà
õîðîãäîõ óòãàà àâíà.
+ -
Ñ2=â
ªãëºã
áîëîí ýðñäëèéí ºì÷ íü áàëàíñûí òýíöýòãýëèéí áàðóóí ãàð òàëä áàéðëàäàã òóë
äàíñíû áè÷èëòèéí ä¿ðýì ÷ áàñ óÿëäààòàé áàéíà. ªººðºº õýëáýë ºãëºã ýçäèéí ºì÷èéí
äàíñäûí íýìýãäýõ áóþó ºñºëò íü Êò òàëäàà õîðîãäîõ áóþó áóóðàëò íü Äò òàëäàà
áàéíà. ̺í ýõíèé áîëîí ýöñèéí ¿ëäýãäýë íü Êò òàëäàà áàéíà.
Äò Äàíñíû íýð Êò ̺í
îðëîãûí á¿õ äàíñ õóðèìòëàãäñàí àøèã äàíñ íü
Ñ1=à Êò òàëäàà íýìãäýæ, Äò
òàëäàà õîðîãäîõ óòãàà àâíà.
- +
Ñ2=â
Äàíñíû ýöñèéí
¿ëäýãäýë ãýäýã íü òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò áàéãàà õýìæýýã èëýðõèéëíý.
Õºðºíãèéí äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãëèéã
Ñ2=Ñ1+
ÄòÃ –ÊòÃ
Ýõ
¿¿ñâýðèéí äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãäýëèéã
Ñ2=Ñ1+ÊòÃ-
ÄòÃ
2. Äàíñíû
äàâõàð áè÷èëòèéí ñèñòåì, äàíñíû çîðèóëàëòûí àíãèëàë
Àæèë
ã¿éëãýýíèé ¿ð ä¿í áóþó áàëàíñûí ººð÷ëºëò¿¿äèéã ä¿ãíýæ ¿çâýë õºðºí㺠ýõ ¿¿ñâýð
íü íýã áîë èõýñ÷ ýñâýë áàãàñ÷ áàéäàã. Äàíñ ÷ èõñýí áàãàñàí áè÷èëòýä
çîðèóëàãäñàí 2 òàëòàé. Íýã àæèë ã¿éëãýýãýýð õîëáîãäñîí äàíñóóäûã õàðèëöàí äàíñ ãýíý. Õàìãèéí ãîë íü õàðèëöñàí
äàíñóóäûã àøèãëàâàë àæèë ã¿éëãýý á¿õýí íýã äàíñíû Äò íºãºº äàíñíû Êò-ä
áè÷èãäñýíýýñ ãàäíà äåáåòýëñýí äàíñûí
ìºíãºí ä¿í òýíö¿¿ áàéíà. Èéíõ¿¿ íýã ¿éë àæèëëàãààã õî¸ð áà õýä õýäýí äàíñàíä
á¿ðòãýñíýýð íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ¿íäñýí òýíöýòãýëèéí òýíö¿¿ ÷àíàð õàäàãëàõ
áà ¿¿íèé äàíñíû äàâõàð áè÷èëòèéí ñèñòåì ãýíý. Äàâõàð áè÷èëòèéí ñèñòåìèéã 1494
îíä èòàëèéí ýðäýìòýí Ëóêà Ïà÷îëà
çîõèîñîí.
Äàíñíû
õàðèëöààã
1. Ýíãèéí
2. Íèéëìýë ãýæ àíãèëíà.
Õî¸ð äàíñ
õàðüöàõûã ýíãèéí õàðèëöàà 2-îîñ äýýø
äàíñ õîîðîíäîî õàðüöàõûã íéèëìýë õàðèëöàà ãýíý.
Æ íü: À êîìïàíèä 150000¥-èéí áàðàà çýýëýýð
áîðëóóëàâ.
Äò Áàðàà Êò Äò Àâëàãà Êò
150000 150000
Ýíäýýñ
õàðõàä íýã äàíñíû Äò íºãºº äàíñíû Êò òàëòàé õàðüöàæ áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéãàà
áà ìºíãºí ä¿í òýíö¿ áàéãààã àíõààðàõ õýðýãòýé. Õî¸ð äàíñ õàðèöàí áàéãàà ó÷ðààñ
ýíãèéí äàíñíû õàðèëöàà áîëæ áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà.
Æ
íü: À êîìïàíè 250000¥-èéí áàðààã 150000¥-èéã íü áýëíýýð 100000¥-èéã íü äàðàà
àâàõààð òîõèðîëöîâ. 50000¥-èéí ºðòºãòýé áàðàà õóäàëäàí àâàâ.
Äò Áàðàà Êò Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äò Àâëàãà Êò
50000 250000 150000 50000 100000
Ýíäýýñ
õàðõàä 1-ð àæèë ã¿éëãýýíä Áàðàà äàíñ ÌÕºðºíãº, àâëàãà äàíñòàé õàðüöñàí áà
ìºíãºí ä¿í íü ýöñèéí á¿ëýãò òýíö¿¿ áàéíà. 2-îîñ äýýø äàíñ õàðüñàí ó÷ðààñ
íèéëìýë õàðèëöàà ¿¿ññýí áàéíà. Ò äàíñàíä òóñãàãäñàí àæèë ã¿éëãýýã æóðíàëä
òóñãàÿ.
ÌÕºðºíãº
150000
Àâëàãà
100000
Áàðàà 250000
Àíõààðàõ
ç¿éë: Æóðíàëûí áè÷èëòèéã õèéõäýý Äò-èéí ã¿éëãýýã ò¿ð¿¿ëæ áè÷èõ áà Êò-èéí
ã¿éëãýýã äîîä òàë íü äîãîë ìºðººñ áè÷íý.
Äàíñóóäûí
àíãèëàë.
Äàíñûã
øèíæ ÷àíàðààð íü õýä õýä àíãèëäàã.
À.
Àãóóëãààð íü:
·
Õºðºíãèéí
äàíñ
·
ªð
òºëáºð áà ýçýìøèã÷èäèéí ºì÷èéí äàíñ
·
Îðëîãûí
äàíñ
·
Çàðäëûí
äàíñ ãýæ àíãèëíà
Äýýðõ
äàíñóóäûí ºñºëò áóóóðàëòûã õàðóóëáàë:
|
Äàíñóóä
|
ªñºëò
|
Áóóðàëò
|
|
Õºðºíãèéí
äàíñ
|
Äò
|
Êò
|
|
ªð
òºëáºð áà ýçíèé ºì÷èéí äàíñ
|
Êò
|
Äò
|
|
Îðëîãûí
äàíñ
|
Êò
|
Äò
|
|
Çàðäëûí
äàíñ
|
Äò
|
Êò
|
Çàðèì
õºðºíãº, ºð òºëáºð, ýçýìøèã÷èéí ºì÷ îðëîãî çàðëàãûí ãýñýí ¿íäñýí äàíñûã íýìýãä¿ëæ
ýñâýë áóóðóóëàí òîõèðóóëäàã äàíñäûã òîõèðóóëàõ äàíñ ãýíý.
Æ. íü:
ÍÒÊ äàíñ íü ýíãèéí áà äàâóó ýðõòýé õóâüöàà äàíñûã íýìýãä¿¿ëæ òîõèðóóëàõ äàíñ
áîëäîã. Õàðèí õóðèìòëàãäñàí ýëýãäýë ¿íäñýí õºðºí㺠äàíñûã áîðëóóëàëòûí áóöààëò
íü áîðëóóëàëòûí îðîëãî äàíñûã ÍÀÍ äàíñ íü àâëàãûí äàíñûã õàëààñíû õóâüöàà äàíñ
íü ýíãèéí áà äàâóó ýðõòýé õóâüöàà äàíñûã õîðîãäóóëàí òîõèðóóëäàã áóþó ýäãýýð
äàíñûã ñºðºã òîõèðóóëàõ äàíñ ãýíý.
Á.
Á¿òöýýð íü:
·
Àêòèâ
á¿òýöòýé (Õºðºíãèéí áîëîí çàðäëûí äàíñ)
·
Ïàññèâ
á¿òýöòýé (ýõ ¿¿ñâýðèéí áîëîí îðëîãûí äàíñ)
Â.
Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä õàìðàãäàõ áóþó øèíæ ÷àíàðààð íü
·
Áàëàíñûí
áóþó áàéíãèéí äàíñ (Õºðºí㺠áà ýõ ¿¿ñâýðèéí á¿õ äàíñ îðíî)
·
Îðîëãûí
òàéëàíãèéí áóþó ò¿ð äàíñ (Îðëîãî çàðäëûí äàíñ õàìðàãäíà)
Îðîëãî
çàðäëûí äàíñàä òàéëàíò ¿åèéí ýöýñò ÎÇÍÄ-ä õààãääàã ó÷ðààñ ò¿ð äàíñ ãýæ íýðëýäýã. Äàðààãèéí òàéëàíò ¿åèéí
ýõýíä øèíýýð íýýãäýæ á¿ðòãýãäýíý. ÎÇÍÄ íü òàéëàí ãàðàõ ¿åä àøèãëàãääàã ó÷ðààñ
çàâñðûí äàíñ ÷ ãýæ íýðëýæ áîëîõ òàëòàé.
3. Äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãäýë òîäîðõîéëîõ
äàíñ õààõ
Áàëàíñûã
áýëãýõèéí òóëä äàíñíóóäûí ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã òîäîðõîéëîõ øààðëàãòàé.Ýöñèéí
¿ëäýãäýë ãýäýã íü àíõ áàéñàí ýõíèé ¿ëäýãäýë äýýð àæèë ã¿éëãýýíèé ¿ð ä¿íä
íýìýãäñýí õîðîãäñîí ººð÷ëºëòèéã òóñãàí òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò õýä áîëñîíûã
òîäîðõîéëîõ ä¿í þì. Õºðºíãèéí áóþó àêòèâ á¿òýöòýé äàíñäûí íýìýãäýõ ººð÷ëºëò íü
Äò òàëäàà áàéäàã ó÷ðààñ ýõíèé áîëîí ýöñèéí ¿ëäýãäýë íü Äò òàëäàà áàéíà. ¯ëäýãäýë
ãýäýã íü Ñàëüäî ãýäýã ëàòèí ¿ãýýð òýìäýãëýæ òýìäýãëýëä àøèãëàäàã.
Æ íü:
̺íãºí õºðºí㺠äàíñíû Ñ1=40000 Àâëàãà Äàíñíû Ñ2=70000 ¥ áàéâ. Òàéëàíò õóãàöààíä
50000¥-èéí áàðàà çýýëýýð áîðëóóëñàí áà ýõíèé ¿ëäýãäýë íü 75000¥ áàéñàí.
Àâëàãààñ 60000¥ òºëºãäºæ èðýâ.
45000¥-èéí áàðàà õóäàëäàæ àâñàí áîë õîëáîãäîõ äàíñíû õàðèëöààã õèéæ ýöñèéí
¿ëäýãäëèéã òîäîðõîéë.
Äò Áàðàà Êò Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äò Àâëàãà Êò
Ñ1=40000 45000 Ñ1=70000 Ñ1=75000
60000 50000 60000 45000 50000
ÄòÃ=60000 ÊòÃ=45000 ÄòÃ=50000 ÊòÃ=60000 ÄòÃ=45000 ÊòÃ=60000 Ñ2=55000 Ñ2=60000 Ñ2=70000
Ýíäýýñ
õàðõàä õºðºíãèéí äàíñäûí ýöñèéí ¿ëäýãäýë íü Ñ2=Ñ1+ÄòÃ-ÊòÃ
ãýñýí òîìú¸îãîîð îëäîæ áàéíà.
Æ
íü:À êîìïàíèä äàíñíû ºãëºãèéí ýõíèé ¿ëäýãäýë 150000¥ áàéâ. Òàéëàíãèéí õóãàöààíä 100000¥ òºëºâ.
Äàíñíû õàðèëöààã íèéò äàíñäûí Ñ2 òîäîðõîéë.
Äò ªãëºã Êò Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äò Áàðàà Êò
100000 Ñ1=150000 Ñ1=200000 50000
50000 100000
ÄòÃ=100000 ÊòÃ=50000 ÊòÃ=100000 ÄòÃ=50000
Ñ2=100000 Ñ2=100000 Ñ2=50000
Äýýðõ
æèøýýíýýñ øèíæëýí ¿çâýë ýõ ¿¿ñâýðèéí äàíñ íü íýìýãäýõ ººð÷ëºëòºº Êò òàëààðàà
àâäàã ó÷ðààñ ýõíèé áîëîí ýöñèéí ¿ëäýãäýë Êò òàëäàà òóñãàãäàæ áàéíà. Ñ2=Ñ1+ÊòÃ-ÄòÃ
ãýñýí òîìú¸îãîîð îëíî.
Äàíñ
õààõ
Îðëîãî
çàðëàãûí äàíñ íü çºâõºí òóõàéí òàéëàíãèéí õóãàöààíû ¿éë àæèëëàãààíû îðîëãî
çàðäëûã õóðèìòëóóëàí á¿ðòãýæ áàéãààä òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò õóðèìòëàãäñàí
àøãèéí äàíñàíä øèëæ¿¿ëæ áè÷íý. Èíãýñíýýð îðîëãî çàðäëûí äàíñ íü ¿ëäýãäýëã¿é
áîëæ õààãäàíà. Îðîëãî çàðäëûí õààõûí çîðèëãî íü
1.
Îðëîãî
çàðäëûí äàíñûã ¿ëäýãäýëã¿é áîëãîñíîîð äàðààãèéí òàéëàíò ¿åèéí îðîëãî áîëîí
çàðäëûã òîîöîõ áîëîìæòîé.:
2.
Õóðèìòèëàãäñàí
àøãèéã îðîëãî íü íýìýãä¿¿ëæ çàðäàë íü áàãñàãäàã òóë ýíý ººð÷ëºëòººð
õóðèìëàãäñàí àøèã äàíñíû ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã òîäîðõîéëíî. Îðîëãî çàðëàãûí äàíñûã
õààõäàà îðîëãî çàðäëûí íýãäñýí äàíñûã (ÎÇÍÄ) òàéëàíãèéí ¿åèéí àøèã àëäàãäëûã
òîäîðõîéëñîíû äàðàà ÎÍÇÄ-ûã õóðèìòëàãäñàí àøèã äàíñàíä õààíà.
Æ íü: 500000¥-èéí ¿éë÷èëãýý
¿ç¿¿ëýõèéí òóëä 200000¥-èéí õýðãýëýýíèé çàðäàë ãàðàâ. Äàíñóóäûã õààí àøèã
àëäàãäëûã òîäîðõîéë.
Äò ̺íãºí õºðºí㺠Êò Äò
¯éë÷èëãýýíèé îðîëãî Êò
500000 200000 500000 500000 À. Îðîëãûí äàíñûã õààâ
Á.
Çàðäëûí äàíñûã õààâ
500000 500000 Â.Òàéëàíãèéí
¿åèéí àøèã
òîäîðõîéëîâ
Äò Õýðãýëýýíèé çàðäàë Êò
Äò ÎÍÇÄ Êò Äò Õóðèìòëàãäñàí àøèã Êò
200000
200000 200000 500000 300000
300000
200000
200000 500000 500000
No comments:
Post a Comment