Б.Болорчимэг

Багш Б.Болорчимэг (магистр)
• Мэргэжил: Нягтлан бодогч эдийн засагч
• Мэргэжлийн зэрэг, цол: Магистр
• Заадаг хичээл: ХОТШ, СТХАудит, СТХШ
• 2003 онд МУИС-ийн Завхан дахь ЭЗСС ня-бо-ийн анги
• E-mail: jb_bolor15@yahoo.com

• Àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé

•Áýëòãýñýí: Àóäèò, ¸ñ ç¿éí õîðîîíû ìåíåæåð Ä.Ýõáàÿð

•                                     2009.08.03

•
 

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò 

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•Àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷ìóóä

•

•

•
Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•Ìîíãîë Óëñûí “Àóäèòûí òóõàé” õóóëüä àóäèòûã - àóäèòîð, àóäèòûí áàéãóóëëàãààñ  õóóëü ãýðýýíèé äàãóó õóóëèéí ýòãýýä, õóâèàðàà àæ  àõóé ýðõýëæ áàéãàà èðãýíèé ñàíõ¿¿ãèéí áàðèìòûã øàëãàõ, ìàãàäëàí øèíæèëãýý õèéõ ä¿ãíýëò ãàðãàõ, ñàíõ¿¿ãèéí àñóóäëûã ñóäàëæ  òºëºâëºõ òàëààð ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä çºâëºõ, òóñëàõ õàðààò áóñ ¿éë àæèëëàãàà ãýæ òîäîðõîéëñîí.

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•

•Àóäèò ãýäýã íü ýäèéí çàñãèéí ¿çýãäýë, þìñûí  òàëààðõ ìýäýãäë¿¿ä áîëîí òýäãýýðò òîãòîîñîí øàëãóóðóóäûí  õîîðîíäûí íèéöýëòèéí çýðãèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä õîëáîãäîõ íîòîëãîîã íü öóãëóóëæ  áàòëàõ çàìààð ä¿ãíýëò, ñàíàë ãàðãàæ  ¿ð  ä¿íã íü õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýõ ¿éë ÿâö þì.

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•Àóäèòûã ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò øàëãàëòòàé õóòãàæ   îéëãîõ ÿâäàë àæèãëàãääàã. Àóäèò íü  ñàíõ¿¿ãèéí õÿíàëò øàëãàëòààñ èõýýõýí ºðãºí õ¿ðýýòýé îéëãîëò þì. Àóäèò íü çºâõºí ìýäýýëëèéí ¿íýí çºâ ãýäãèéã ìàãàäëààä çîãñîõã¿é ¿éë àæèëëàãààãàà ¿ð àøèãòàé ÿâóóëàõàä íü áèçíåñ ýðõëýã÷äýä òóñëàõ çîðèëãîòîé.

•Ãàäààä àóäèòûí ñàíõ¿¿ãèéí  õÿíàëò øàëãàëòààñ ÿëãàãäàõ ãîë îíöëîãóóäûã äàðààõ õ¿ñíýãòýýñ  õàðæ áîëíî.

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•Ñàíõ¿¿ãèéí ¿íýí çºâ ìýäýýëëèéí à÷ààð õÿçãààðëàãäìàë íººö øààðäëàãàòàé ñàëáàð ðóó “óðñàæ” áàéäàã. Èíãýñíýýð êàïèòàëûí õóâèàðëàëò ¿ð  àøèãòàé çºâ çîõèöóóëàãääàã.

•Àóäèòûã ÿâóóëñíààð ìýäýýëëèéí ýðñäýë áàãàñäàã. Ìýäýýëëèéí ýðñäýë ãýäýã íü ìýäýýëýë õóäàë áàéñíààñ  áîëîîä õýðýãëýã÷èä ó÷ðàõ  õîõèðîë þì.

•Àóäèòûí òóõàé åðºíõèé îéëãîëò

•. Àóäèòîðîîñ áóñàä ¿éë÷ëýã÷ íü çºâõºí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ºìíº õàðèóöëàãà õ¿ëýýäýã. Õàðèí àóäèòîð íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýýñ ãàäíà ìýäýýëýë õýðýãëýã÷ õóâü õ¿í,  áàéãóóëëàãà, òºðèéí  ºìíº õàðèóöëàãà õ¿ëýýæ áàéäàã.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä  õýðýãòýé áàéäàã, àóäèòã¿éãýýð ¿íýí çºâ  ìýäýýëýë îëæ  àâ÷ áîëîõã¿é þó, àóäèòîðûí  áàòàëãààæóóëñàí òàéëàí  íàéäâàðòàé áàéæ  ÷àäàõ óó ãýõ ìýò îëîí àñóóëò  àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäîí  ãàð÷ áàéäàã. Ýíý á¿õýíä õàðèóëò áîëãîí  çàðèì  íýã òàéëáàðûã  àâ÷ ¿çüå.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•1. Ñîíèðõîëûí çºð÷èë. Àæ àõóéí  íýãæèéí  ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí íü óã áàéãóóëëàãàä àæèëëàæ áóé ñàíõ¿¿ãèéí àæèëòàíóóä, óäèðäëàãààð äàìæèí áýëòãýãääýã. ªºðººð õýëáýë áèçíåñèéã ýðõëýí ÿâóóëàã÷èä íü “áèçíåñèéí òîëü”-îî áýëòãýäýã þì. Ìýäýýëýë õýðýãëýã÷ íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãààñ òóõàéí áàéãóóëëàãûí ¿íýí “ä¿ð çóðàã”-èéã îëæ õàðàõûã õ¿ñäýã. Ãýâ÷ áàéãóóëëàãûí ìåíåæåð¿¿ä ¿éë àæèëëàãààãàà áîäèò áàéäëààñ äýýã¿¿ð “ãî¸÷ëîí” ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë õààÿà ãàð÷ áàéäàã. Ýíý íü ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã áýëòãýã÷ áîëîí õýðýãëýã÷èéí õîîðîíäûí ñîíèðõîëûí çºð÷ëèéã ¿¿ñãýõ áºãººä ¿¿íèéã øóäàðãààð øèéäâýðëýõýä õàðààò áóñ àóäèòîð ÷óõàë ¿¿ðýãòýé áàéäàã áèëýý.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•2.Àëäààòàé ìýäýýëýë. Ñàíààòàé áîëîí ñàíàìñàðã¿é áàéäëààð ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã  áóðóó òàøàà ãàðãàõ  ÿâäàë áèøã¿é òîõèîëääîã. Èõ õýìæýýíèé òîîí ìýäýýã áîëîâñðóóëæ áàéõàä ìýðãýæëèéí õóâüä òºäèéã¿é ýíãèéí àðèôìåòèê  ¿éëäýë äýýð ÷ àëäàõ  ÿâäàë ãàðäàã. Àëäààòàé ìýäýýëýë äýýð  ¿íäýñëýí  øèéäâýð ãàðãàæ èõýýõýí õîõèðîë õ¿ëýýõ ÿâäàë õààÿà ãàð÷ áàéäàã. ¯¿íýýñ ñýðãèéëýõ  íàéäâàðòàé àðãà áîë àóäèòëàãäñàí ñàíõ¿¿ãèéí  òàéëàíã àøèãëàõ ÿâäàë þì.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•3.Ìýäýýëýë øàëãàõ áîëîëöîîã¿é áàéäàë. Õóóëü ç¿é, ýäèéí çàñãèéí áîëîí  áóñàä øàëòãààíààñ áîëîîä ìýäýýëýë õýðýãëýã÷èä íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí ¿íýí çºâèéã øàëãàõ áîëîëöîîã¿é áàéäàã.

•4.Ìýäýýëëèéí íàðèéí òºâºãòýé áàéäàë. Áèçíåñèéí  áàéãóóëëàãóóäûí õýìæýý, ¿éë àæèëëàãààíû öàð õ¿ðýý, áèçíåñèéí íàðèéí ò¿âýãòýé áàéäàë óëàì íýìýãäñýýð  áàéíà. Ýíý ¿éë ÿâöòàé óÿëäàí  áèçíåñèéí  ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàë áîëñîí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë ÷ óëàì íàðèéñàí  õºãæèæ  áàéíà. Ìýðãýæëèéí çîõèõ áýëòãýëòýé, äàäëàãà òóðøëàãàòàé íÿãòëàí  áîäîã÷äûí áýëòãýñýí  òàéëàíã ºíäºð ò¿âøèíä ìýðãýøñýí ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñ ë øàëãàí  ìàãàäëàõ áîëîëöîîòîé þì.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•5.Àóäèòîð áîë áèçíåñèéí øèíæýý÷, øèëäýã ìýðãýæèëòýí  ìºí. Îëîí óëñûí ïðàêòèêò ìýðãýøñýí  íÿãòëàí áîäîã÷èéí  ýðõ îëãîõ øàëãàëò  íü òóí  àìàðã¿é, õ¿íä øàëãàëòûí íýãä òîîöîãääîã. Ýíýõ¿¿ õ¿íä øàëãàëòûã  àìæèëòòàé ºãñºí  ìýðãýæëèéí ºíäºð ìýäëýãòýé, àæëûí òóðøëàãà á¿õèé ìýðãýøñýí íÿãòëàí áîäîã÷èä àóäèòîðûí  ëèöåíç àâ÷ àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààã ýðõýëäýã þì. Àóäèòîð íü ¸ñ ç¿é áîëîí àóäèòûí ñòàíäàðòûã äàãàæ ìºðäºíº.

•Àóäèòûí ¿éë÷èëãýý ÿàãààä õýðýãòýé âý?

•Ò¿¿í÷ëýí íÿãòëàí áîäîã÷ áîëîõ ¿åäýý  òàíãàðàã ºðãºäºã. Ìýðãýæëèéí ¸ñ ç¿é, ¿éë àæèëëàãààíû ñòàíäàðòûã  çºð÷ñºí àóäèòîðò ¸ñ ç¿éí áîëîí õóóëèéí õàòóó ÷àíãà õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýäýã.

•Àóäèòîð íü ñàíõ¿¿ãèéí ìýäýýëëèéã áàòàëãààæóóëàõààñ ãàäíà íÿãëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã çîõèîí áàéãóóëàõ, á¿ðòãýë  õºòëºõºä íü  òóñëàõ, ñàíõ¿¿ãèéí ìåíåæìåíòèéí  àñóóäëààð  çºâëºãºº ºãäºã.