• Мэргэжил: Нягтлан бодогч эдийн засагч
• Мэргэжлийн зэрэг, цол: Докторант, МНБ
• Заадаг хичээл: Санхүүгийн НББ-I, II Татварын НББ, НББ-ийн үндэс
• 1999 онд МУИС-ийн Завхан дахь ЭЗСС Ня-бо, эдийн засагчийн анги
• E-mail: uly_s28@yahoo.com
Áàðàà
ìàòåðèàë ¿íý á¿õèé ç¿éëñèéí á¿ðòãýë
1. Áàðàà ìàòåðèàëûí òóõàé îéëãîëò
àíãèëàë ¿íýëãýý
2. Áàðàà ìàòåðèàë ¿íý á¿õèé ç¿éëèéí
ºðòºã òîîöîîëîëò
3. Áàðàà ìàòåðèàëûí ¿íý á¿õèé
áàðèìòæóóëàëò
Íýã:
Áàðàà ìàòåðèàëûí òóõàé îéëãîë àíãèëàë ¿íýëãýý
ÍÁÁÎÓÑ-ä
çààñíààð áààðàà ìàòåðèàë ãýäýã íü
·
Àæ
àõóéí åðäèéí ¿éë àæèëëàãààíû ÿâöàä õóäàëäàí áîðëóóëàõ
·
Áîðëóóëàõ çîðèëãîîð ¿éëäâýðëýëèéí äàìæèëãàä áàéãàà
·
¯éëäâýðëýëèéí
ïðîöåññ áîëîí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýëòýä àøèãëàõààð ìàòåðèàë õàíãàìæûí ç¿éë õýëáýðýýð
áàéãàà áèåò õºðºí㺠þì.
Íýã ¿ãýýð
õýëáýë áîðëóóëàõ çîðèëãî á¿õèé õºðºíãèéã áàðàà ìàòåðèàë ãýæ ¿çäýã. Àæ àõóéí
íýãæ áàéãóóëëàãûí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëààãààíû ÷èãëýëýýñ õàìààðàí òóõàéí
¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé îíöëîãò òîõèðñîí òºðºë á¿ðèéí áàðàà ìàòåðèàëóóä áàéäàã.
Òýäãýýðèéã åðºíõèéä íü áàðàà ìàòåðèàëûí õºðºí㺠õýìýýí íýðëýäýã áºãººä
ýðãýëòèéí õºðºíãèéí íýã ãîë õýñýã þì. Õóäàëäààíû áàéãóóëëàãûí õóâüä áàðàà
ìàòåðèàëõ õºðºíãºä õóäàëäàí áîðëóóëàõ çîðèóëàëòòààð àâñàí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íä
çîíõèëîõ õóâèéã ýçýëõ áà õàíãàìæûí ç¿éë
ãýõ ìýòèéí õºðºí㺠öººí õóâèéã ýçýëíý. Áóñàä àæàõóéí íýãæèéí ¿íäñýí õºðºí㺠áàéõ
ç¿éë¿¿ä õóäàëäààíû êîìïàíèä áàðàà ìàòåðèàë áîëîõ îíöëîãòîé. ¯¿íä íèéòýä
õóäàëäààëàõ àâòî ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæ, òàâèëãà, ýä õîãøèë ãýõ ìýò. Õóäàëäààíû
áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà íü áàðàà ìàòåðèàëûã èõ õýìæýýãýýð Ẻíèé
¿íýýð õóäàëäàí àâ÷ æèæýãëýíãèéí ¿íýýð áóöààí àðèëæààëàõ ÿâäàë þì.
Æ íü:
Ëàíä Êðóçåð 100 ìàøèí ¿éëäâýðëýã÷ À êîìïàíèéí õóâüä áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿í õóäàëäàí
áîðëóóëàã÷ Á êîìïàíèéí õóâüä áàðàà õýðýãöýýíäýý àøèãëàæ áóé Â êîìïàíèéí õóâüä
¿íäñýí õºðºí㺠áîëíî. ¯éëäâýðëýã÷ áàéãóóëëàãûí õóâüä øààðäëàãòàé á¿õ
ìàòåðèàëóóäûã õóäàëäàí àâ÷ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýýä äàðàà íü áîðëóóëäàã.
Èéíõ¿¿
¿éëäâýðëýë ýðõýëñýí àæ àõóéí íýãæ íü ºðãºí õ¿ðýýòýé èæ á¿ðýí ¿éë àæèëëàãàà
ÿâóóëàäàã òóë á¿ðãýë íü èë¿¿ òºâºãòýé áàéäàã. ¯éëäâýðëýã÷ áàéãóóëëàãûí áàðàà
ìàòåðèàëûã 3 õýñýãò àâ÷ ¿çäýã íü ¿¿íèé èëðýë þì. Òóõàéëâàë:
1. Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë Öààøèä ¿éëäâýðëýä àøèãëàãäàõ íººö
2. Äóóñààã¿é ¿éëäâýðëýë ¯éëäâýðëýëèéí
äàìæèëàã äóíä ÿâàõ á¿òýýãäýõ¿¿í
3. Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ
äóóñààä áîðëóóëõàä áýëýí áîëñîí á¿òýãäýõ¿¿í
Áàðàà
ìàòåðèàëûã á¿ðòãýëä òóñãàõäàà 2 ñèñòåìèéã àøèãëàäàã.
1. Áàéíãûí
2. Öàã ¿åèéí ñèñòåì
Áàéíãûí
ñèñòåìèéí ¿åä áàðàà ìàòåðèàë õóäàëäàæ àâñàí áîðëóóëñàí àæèë ã¿éëãýýã øóóä áàðàà
ìàòåðèàë äàíñàíä á¿ðòãýäýã Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã áàðàà ìàòåðèàë
õóäàëäàõ á¿ðò òîîöîæ òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñ õ¿ðòýë õóðèìòëóóëäàã.
Öàã ¿åèéí
ñèñòåìèéí ¿åä áàðàà ìàòåðèàë õóäàëäàí àâñàí íºõöºëä áàðàà ìàòåðèàë äàíñàíä
áè÷èë õèéäýãã¿é. Õàðèí áàðàà ìàòåðèàëûí õóäàëäàí àâàëòûã õóöäàëäàí àâàëò ãýñýí
äàíñàíä á¿ðòãýæ áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò
òîäîðõîéëäîã. Õàðèí áàðàà ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã áèåò òîîëëîãîîð
òîäîðõîéëíî. Áàéíãûí ñèñòåì íü ãîë òºëºâ îâîð ìõòýé íýãæèéí ºðòºã ºíäºðòýé áàãà
öººí òîîãîîð áîðëóóëäàã áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèéã á¿ðòãýõäýý àøèãëàäàã áºãººä ÍÁÁ
íü á¿ðýí êîìïüþòåðæñýí ¿éë àæèëëàãààíû öèêë íü óäààí òîìîõîí ¿éëäâýðëýë
õóäàëäààíû êîìïàíèóä àøèãëàõàä òîõèðîìæòîé þìàà.Öàã ¿åèéí õÿìä ºðòºãòýé
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã èõ õýìæýýãýýð áîðëóóëäàã ¿éë àæèëëàãààíû ýðãýëò áîãèíî ÍÁÁ íü
ãàð àæèëëãààòàé æèæýã àæ àõóéí íýãæ¿¿ä õýðýãëýõ íü òîõèðîìæòîé Öàã ¿åèéí
ñèñòåìèéí ¿åä áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã òîäîðõîé áóñ áàéäàã ó÷ðààñ òàéëàíãèéí
õóãàöààíû ýöýñò òîîëëîãî õèéõ çàìààð áàðàà ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäëèéã
òîäîðõîéëæ áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèéºðòºãèéã òîîöîëäîã Èéíõ¿¿ òîîöîëûã àâ÷ ¿çâýë
1. Áîðëóóëâàë çîõèõ áàðàà ìàòåðèàëûã
îëíî
ÁÇÁÌ=ÁÌÑ1+ÖÕÀ
ÖÕÀ=ÕÀ+ÕÀÕÃÇ-ÕÀÁó-ÕàÕº-ÕÀÕß-Áóñàä
çàðëàãà
2. ÁÁª=ÁÇÁÌ-ÁÌÑ2
Äýýðõ 2
ñèñòåìèéí ÿëãààã àâ÷ ¿çýå. À êîìïàíè
500ø 65¥-èéí íýãæ ¿íýòýé á¿òýýãäýõ¿¿í òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýõýíä áàéâ.
1. 500ø á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýã á¿ðèéã íü
50¥-ººð õóäàëäàí àâàâ.
|
Áàéíãûí ñèñòåì
Áàðàà ìàòåðèàë
25000
̺íãºí õºðºíãº
25000
|
Öàã ¿åèéí ñèñòåì
Õóäàëäàí àâàëò
25000
̺íãºí õºðºíãº
25000
|
2. Õóäàëäàí àâàëòòàé õîëáîîòîé
òýýâðèéí çàðäàëä 1000¥ òºëºâ
|
Áàéíãûí ñèñòåì
Áàðàà ìàòåðèàë
1000
̺íãºí õºðºíãº
1000
|
Öàã ¿åèéí ñèñòåì
Òýýâðèéí çàðäàë
1000
̺íãºí õºðºíãº
1000
|
3. 200ø á¿òýýãäýõ¿¿íèéã 100¥-ººð õýñãèéã
íü áýëíýýð áîðëóóëàâ.
|
Áàéíãûí ñèñò
̺íãºí õºðºíãº
20000
ÁÎðîëãî 20000
200õ65=13000
Áýëýí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã íü 13000
Áàðàà ìàòåðèàë
13000
|
Öàã ¿åèéí ñèñòåì
̺íãºí õºðºíãº
20000
ÁÎðîëãî 20000
Áè÷èëò õèéõã¿é
|
Öàã ¿åèéí
ñèñòåìèéí ¿å äýõ áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã òîäîðõîéëáîë ÁÌÑ1=500õ65=325000
1. ÁÇÁÌ=ÁÌÑ1+ÖÕÀ=32500+26000=58500
ÖÕÀ=ÕÀ+ÒÇ=25000+1000=26000
2. ÁÁª=ÁÇÁÌ-ÁÌÑ2=58500-44500=14000
ÁÌÑ2=300õ65+500õ50=44500
3. Áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã òîîöîîëîõ
àðãóóä
Áàðàà
ìàòåðèàëààðõ õºðºíãèéí ºðòºãèéã õýðõýí òîîöîæ ¿íýëñýíýýñ òóõàéí áèçíåñèéí
áàéãóóëëàãûí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé îðëîãî çàðäàë óëñàä òºëºõ àëáàí òàòâàð
ººðò ¿ëäýõ àøãèéí õýìæýý çýðýã íü øóóä õàìààðíà. Áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý çàõ
çýýë äýýð áàéíãà õýëáýëçýæ áàéäàã. Èéìýýñ íýã òºðëèéí áàðààã äàíäàà íýã ¿íýýð
õóäàëäàæ àâàõ áîëîìæ áàãà áàéíà. Òýãâýë ººð ¿íýýð õóäàëäàæ àâñàí áàðàà
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëàäàæ àâñàí òîõèîëäîëä áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã
àëü ¿íýýð òîîöîõ âý. ¿ëäýæ áàéãàà áàðàà ìàòåðèàëûã ìºí ÿìàð ¿íýýð òîîöîõ âý
ãýñýí àñóóäàë ãàð÷ èðäýã Èéíõ¿¿ àñóóäëûã øèéäâýðëýõèéí òóëä áàðàà ìàòåðèàëàðõ
õºðºíãèéí ºðòºãèéã òîîöîõ õýä õýäýí àðãûã õýðãýëýíý.
1. Ýõýëæ àâñàíàà ýõýëæ çàðëàãäàõ ÝÀÝÇ
2. Ñ¿¿ëä àâñàí àà ýõýëæ çàðëàãäàõ ÑÀÝÇ
3. Äóíäàæ ºðòºãèéí àðãà ĪÀ
4. Òóñãàéëàí òýìäýãëýñýí òýìäýãëýýíèé
àðãà
ÝÀÝÇ àðãà
íü ýõýëæ õóäàëäàí àâñàí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íýý ýõýëæ çàðëàãäàõ ¸ñòîé ãýñýí ¿íäñýí
äýýð õýðãýëýãääýã. Òàéëàíãèéí õóãàöààíû ýöýñò ¿ëäñýí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºãò
õàìãèéí ñ¿¿ëä õóäàëäàæ àâñàí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã õàìðàãäàõ áà áîðëóóëñàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã ýõýëæ õóäàëäàí àâñàí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã á¿ðä¿¿ëíý.
Ýíý àðãà íü á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õ¿ëýýí àâñàí äàðààëëààð áîðëóóëñàí áàéõàä
¿íäýñëýäýã òóë àìàðõàí ìóóäàæ ãýìòäýã øèíæ ÷àíàðòàé áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í
áîðëóóëäàã ãàçðóóäàä òîõèðîìæòîéãîîñ ãàäíà ìºíãºíèé õàíø òîãòâîðòîé íºõöºëä
èë¿¿ çîõèìæòîé þì. ÑÀÝÇ àðãà íü ñ¿¿ëä õóäàëäàæ àâñàí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íýý ýõýëæ
çàðëàãäàõ ¸ñòîé ãýñýí ¿íäñýí äýýð õýðýãæäýã. Áàðàà ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäëéèí ºðòºãèéã
õàìãèéí ýõýíä àâñàí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã á¿ðä¿¿ëýõ áà áîðëóóëñàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã õàìãèéí ñ¿ëä àâñàí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã á¿ðä¿¿ëäýã
îíöëîãòîé þì. ÑÀÇ àðãûã ìºíãºíèé õàíø óíàæ èíôëÿö öààøèä ¿ðãýëýí ºñºõ
õàíäëàãòàé ¿åä õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé ãýæ ¿çäýã. Ó÷èð íü áîðëóóëñàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã ºíäºð áàéñíààñ øàëòãààæ òàòâàð íîãäîõ àøèã áàãñíà. Ýíý íü
ÿìàð ÷ áèçíåñèéí íýãæ õýäèéä áàãà òàòâàð òºëºõèéã ýðìýëçäýãòýé õîëáîîòîé.
Äóíäàæ ºðòºãèéí àðãûã õýðýãëýõ ¿åä íýãæèéí äóíäàæ ºðòºãèéã ¿íäýñëýí áàðàà
ìàòåðèàëààðõ õºðºíãèéí ¿ëäýãäëéèí ÷, áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã ÷
òîîöîîëäîã. Ýíý àðãûã èõýâ÷ëýí øàòõóóí óóð óñ õèé çýðýã òàñðàëòã¿é áàéíãà èõýýð
àøèãëàãääàã õºðºíãºíä õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé.
Òóñãàé
òýìäýãëýãýýíèé àðãà: Ýíý àðãûã öººí òîîíû îâîð èõòýé ºíäºð ¿íýòýé áàðàà
ìàòåðèàëûí ºðòºã òîîöõîä õýðýãëýäýã áà á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ð äýýð ìàø
äýëýãðýíã¿é á¿ðòãýë õºòºëõèéã øààðääàã. Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû
îíöëîã òóõàéí íºõöºë áàéäàëä óÿëäóóëàí áàðàà ìàòåðèàëûí ºðòºã òîîöîõ àðãóóäûí
àëü òîõèðîìæòîéã ñîíãîæ áîðëóóëñàí ºðòºã áàðàà ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäëýý
òîîöîîëäîã. Áîðëóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºãèéã áóñàä çàðäëûí äàíñíû íýãýí àäèë
ÎÇÍÄ-íä õààõ áà îðîëãûí òàéëàíä òóñãàíà. Õàðèí áàðàà ìàòåðèàëûí ýöñèéí ¿ëäýãäýë íü
áàëàíñ äýýðõ áàðàà ìàòåðèàëààð õºðºíãèéí ä¿íã òîäîðõîéëíî.
Áàðàà
ìàòåðèàëòàé õîëáîîòîé ñàíõ¿¿ ýäèéí çàñãèéí ÿàìíààñ ãàðãàñàí òîäîðõîéëîí
ãàðãàñàí áàðèìòëàõ ¸ñòîé àíõàí øàòíû ìàÿãòóóäûã àâ÷ ¿çýå.
|
Æóðíàëóóä
|
Àíõàí øàòíû áàðèìòóóä
|
|
|
Õóäàëäàí àâàëòûí æóðíàë (ÕÀ)
|
Áàðàà ìàòåðèàë õ¿ëýýí àâàëòûí áàðèìò
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-1
|
|
Ìàòåðèàëûí îðîëãûí æóðíàë (ÁÌÎ)
|
Îðîëãûí áàðèìò
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-2
|
|
Ìàòåðèàëûí çàðëàãûí æóðíàë (ÁÌÇ)
|
Çàðëàãûí áàðèìò
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-3
|
|
Áàðàà ìàòåðèàëûí äýëýãðýíã¿é á¿ðòãýë ÁÌÑ-1
|
Áàðàà ìàòåðèàëä ãàðãàõ çºâøººðºë
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-4
|
|
ªãëºãèéí äýëýãðýíã¿é á¿ðòãýë -ªÃ-1
|
Àãóóëàõûí á¿ðòãýë
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-5
|
|
Øààðäàõ õóóäàñ
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-6
|
|
|
|
Áàðàà ìàòåðèàëûí òîîöîî áîäñîí àêò
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-7
|
|
|
Ýä õºðºíãèéí òîîëëîãûí á¿ðòãýë
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-8
|
|
|
Áàðàà ìàòåðèàëûí òàéëàí
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-9
|
|
|
Àæèë÷èí àëáàí õààã÷èäûí õýðýãëýæ áàéãàà ýä õºðºíãèéí àøèãëàëòûí á¿ðòãýë
|
ÍÕ ìàÿãò ÁÌ-10
|
Ãýðèéí
äààëãàâàð áóþó áèå äààëò
1. Àíõàí øàòíû áàðèìòóóäûã 2-3%
áºãëºõ áóþó, ñóðàõ.
No comments:
Post a Comment